Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Tokat İline bağlı bir ilçe olan Başçiftlik, kuzey ve doğusunda Reşadiye, güneybatı ve kuzeybatısında Niksar ile çevrilidir. İlçe toprakları Canik Dağlarının üzerindeki havzanın batı kısmında yer alır. Bu havza ilçe topraklarında genişleyerek İskevsür Ovası ismini alır. Ovanın kuzey ve güneyinde Canik Dağlarının uzantısı olan tepeler bulunmaktadır. İlçenin batısında Büyükçal Tepesi, kuzeyinde de Çartıl ve Sivrilce tepeleri bulunmaktadır. İlçenin güneyi Karaçam ormanları ile kaplı tepelerle çevrilidir.
İlçe topraklarını Kelkit Çayı sulamaktadır. Deniz seviyesinden 1.425 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 130 km2.dir. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 13.321’dir.
İlçede Karasal iklim ile Karadeniz ikliminin karışımından meydana gelen bir çeşitlilik arz eder. Kış mevsimi çok kar yağışlı ve soğuk, yazları sıcak ve kurak geçmektedir.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve halıcılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, patates, arpa, nohut ve fiğ gelmektedir.Az miktarda da soğan, sarımsak, lahana, fasulye ve havuç yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, sığır, koyun ve keçi yetiştirilmektedir. İlçenin ekonomisi eskiden büyük ölçüde halıcılığa dayalı iken 1990’lı yıllarda, Körfez Savaşı nedeni ile gerileme göstermiştir. Bununla birlikte ilçe halkının %30’u halıcılıkla uğraşmaktadır
İlçenin İlkçağ ve kuruluş tarihi ile ilgili yeterli ve kesin bilgi bulunmamaktadır. Yörede Arkeoloji kazıları ve yüzey araştırması yapılmamıştır. İlçenin kuruluşu ile ilgili bazı söylentiler bulunmaktadır. Ancak bunlar da belgelere dayanmamaktadır. Bir söylentiye göre ilçe, Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum-Pontus Devleti’ne açtığı seferden sonra kurulmuştur. Bir diğer söylentiye göre de Niksar ilçesinin doğusundaki Ayvazönü Mevkiine yakın bir yerde kurulmuştur. Nitekim o zamanki Başçiftlik mezarlığı da aynı isimle anılmaktadır.
Niksar çevresindeki bataklıklardan ve sivrisineklerden rahatsız olan halk doğuya doğru giderek ormanlık ve akarsuların bulunduğu bugünkü Başçiftlik ilçesinin olduğu yere yerleşmişlerdir. Bunlar geri döndüklerinde “Öyle bir yer bulduk ki, otu sümbül, kuşu bülbül” diye methetmişlerdir. Bunun üzerine köy halkından öncelikle beş hane, ardından da diğerleri buraya gelmiştir. Bu beş haneden ötürü de Beşçiftlik ismi bu yerleşime yakıştırılmış, zamanla bu isim Başçiftlik’e dönüşmüştür.
İlçenin Belediyesi 1968’de kurulmuştur. Niksar’ın merkez bucağına bağlı dokuz köy 1990’da yapılan bir düzenleme ile, merkezi Başçiftlik olmak üzere ilçe konumuna getirilmiştir.